پورتال-اداره بازرسی-زیرپورتال مدیریت بازرسی و پاسخگویی به شکایات/ ۶ تصور اشتباه در مورد دیابتی‌ها

۶ تصور اشتباه در مورد دیابتی‌ها

1395/9/5 جمعه

۶ تصور اشتباه که اغلب دیابتی‌ها هم باور کرده‌اند

دستگاه تست قند خون دیابت
بیماری دیابت ممکن است هر کسی را طعمه خود قرار دهد. به همین دلیل است که حتی اگر خودتان مبتلا به این بیماری نباشید، احتمالاً در میان اقوام، دوستان یا همکارانتان کسانی را سراغ دارید که گرفتار این بیماری مزمن شده باشند و درباره آن حرف‌هایی بزنند.

در سراسر جهان ۳۶۶ میلیون نفر دیابتی وجود دارد که تخمین زده شده تا سال ۲۰۳۰ این رقم به ۵۵۲ میلیون نفر برسد. فقط در افریقای جنوبی حدود ۳/۵ میلیون نفر به دیابت مبتلایند که به طور مداوم نیز تعدادشان رشدی چشمگیر پیدا می‌کند.

به رغم آن که بیماری دیابت تقریباً همه‌گیر محسوب می شود، سوءتفاهم و برداشت اشتباه درباره آن نیز زیاد است. در این جا فهرستی از شش افسانه و عقیده رایج اما اشتباه درباره دیابت تهیه شده که اطلاع از آنها می‌تواند به گسترش آگاهی درباره دیابت کمک کند.

اشتباه ۱-زیاده‌روی در مصرف قند و شکر باعث بروز دیابت می‌شود
این تصور غلط به دلیل ناآگاهی شکل گرفته است. در واقع سه نوع اصلی از بیماری دیابت وجود دارد که هیچ کدام آنها به دلیل مصرف زیاد قند بروز نمی‌کند بل‌که به دلیل کمکاری یا بدکاری لوزالمعده (پانکراس) منجر به ایجاد دیابت می‌شود.
بدن برای تولید انرژی به شکر و مواد قندی نیاز دارد که از جمله مواد غذایی طبیعی محسوب می‌شوند و از راه‌های متفاوتی چون خود شکر و قند، میوه‌ها، سبزیجات، غلات و نشاسته تامین می‌شوند. لوزالمعده در بدن سالم با ترشح انسولین، قند (گلوکز) را در اختیار سلول‌ها قرار می‌دهد تا بدن بتواند انرژی لازم را برای فعالیت به دست آورد اما وقتی کسی به دیابت مبتلا می‌شود، لوزالمعده تولید انسولین به اندازه کافی را متوقف می‌کند و در نتیجه قند به جای آن که درون سلول برود و به مصرف آن برسد به سمت خون حرکت می‌کند و سبب افزایش قند خون می‌شود.

دیابت نوع ۱ وقتی شکل می‌گیرد که پانکراس یا لوزالمعده نمی‌تواند انسولین تولید و ترشح کند.

دیابت نوع ۲ زمانی رخ می‌دهد که مقدار انسولین تولیدی لوزالمعده به حد کافی نیست.

سومین نوع هم دیابت بارداری است که در دوران حاملگی زنان رخ می‌دهد. در اولی ژنتیک و نیز عوامل ناشناخته باعث بروز آن می‌شود و بیشتر کودکان و جوانان را تا قبل از ۴۰ سالگی درگیر می‌کند که باید برای بقیه عمر خود انسولین مصرف کنند. در دومی خوردن غذاهای پرانرژی (نه فقط شکر، بلکه غذاهای پرچرب و پرکالری) باعث بروز اضافه وزن و افزایش احتمال دیابت نوع ۲ می‌شود.

تغییرات هورمونی دوران حاملگی نیز ممکن است سبب ایجاد اختلال در کارکرد درست لوزالمعده و

تولید انسولین شود و خانم‌های باردار را مبتلا کند.

اشتباه ۲-افراد مبتلا به دیابت باید از رژیم غذایی خاصی پیروی کنند
بسیاری از مردم تصور می‌کنند که افراد دیابتی باید غذاهای خوشمزه را کنار بگذارند و از

برنامه‌های غذایی خسته‌کننده پیروی کنند که هیچ شیرینی‌ای در آنها وجود ندارد. هیچ چیز به نام

«رژیم غذایی خاص برای بیماران دیابتی» که به طور کلی آنها مجبور به پیروی از آن باشند وجود

ندارد بجز همان دستور غذایی اساسی برای عموم که همان «رژیم غذایی سالم» و توصیه شده به

همه افراد غیر دیابتی است و شامل موارد زیر می‌شود:

*خوردن در حد تعادل

*نگه داشتن وزن خود در حد ایده‌آل و مناسب

*مصرف حداقل پنج وعده میوه و سبزیجات به میزان کافی در شبانه‌روز

*اجتناب از مصرف زیاد قندها و کربوهیدارت‌های تصفیه‌شده

*مصرف مقادیر زیادی فیبر در وعده‌های غذایی

*کاهش دادن مصرف چربی

*کاهش دادن میزان نمک مصرفی

*نوشیدن آب به مقدار کافی

*دوری از مصرف الکل

اشتباه ۳-اگر به دیابت مبتلا شده‌اید نباید کربوهیدرات مصرف کنید
بسیاری از مردم گمان می‌کنند وقتی کسی به دیابت مبتلا می‌شود دیگر باید از مصرف کربوهیدارت اجتناب کند. این درست نیست. بحث درباره کربوهیدرات سال‌هاست که در میان هم افراد مبتلا به بیماری دیابت و هم افراد غیر دیابتی رواج پیدا کرده در حالی که کربوهیدرات دشمن بدن نیست و بدن برای کارکرد مناسب به آن نیاز دارد.

کربوهیدرات‌ها حکم سوخت را برای بدن دارند و بدون آنها انرژی اندکی برای فعالیت خواهید داشت. آنها پایه و اساس هر نوع رژیم غذایی سالم را تشکیل می‌دهند، فارغ از این که اصولا به دیابت مبتلا باشید یا نه.با این حال، راز اصلی این توصیه‌ها برمی‌گردد به ۱: نوع کربوهیدرات مصرفی و ۲: اندازه و میزان مورد مصرف آنها که برای دیابتی و غیر دیابتی مهم است. زیاده‌روی در خوردن کربوهیدرات باعث افزایش وزن می‌شود و هر چه سریع‌تر هضم شوند نیز بر افزایش سطح قند خون بیشتر اثر می‌گذارند.

در واقع کربوهیدارت‌ها به دو دسته ساده و پیچیده تقسیم شده‌اند: کربوهیدرات‌های ساده یا همان قنده‌های معمولی زمان هضم سریعی دارند و در نتیجه منبع انرژی سریع محسوب می‌شوند. اینها در مواد غذایی مغذی مانند میوه، سبزیجات و محصولات لبنی و نیز غذاهای بدون مواد مغذی مانند شیرینی‌ها و نوشابه‌های شیرین‌شده و الکلی یافت می‌شوند.
کربوهیدارت‌های پیچیده در غلات، سبزیجات نشاسته‌ای و حبوب موجودند. این دسته از مواد غذایی غنی از ویتامین‌های ب، فیبر و آهن محسوب می‌شوند و در زمانی خاص برای کمک به مدیریت نوسانات قند خون و حفظ پایداری انرژی بدن سوزانده می‌شوند. مزیت استفاده از فیبر در کربوهیدرات‌های پیچیده این است که می‌توانند به کاهش کلسترول خون هم کمک کنند؛ بخصوص هنگامی که از رژیم غذایی کم‌چرب استفاده شود.

آنچه اغلب مردم نمی‌دانند این است که وقتی کربوهیدرات‌های پیچیده اما تصفیه شده مصرف می‌کنند (یعنی آنها که فیبرشان کنار گذاشته شده است)، این کربوهیدرات‌های پیچیده و تصفیه‌شده، نقش کربوهیدرات‌های ساده را بازی می‌کنند؛ یعنی بسرعت هضم و باعث افزایش سطح قند خون می‌شوند و زمینه را برای ابتلا به دیابت فراهم می‌آورند. انواع کیک، شیرینی، نان سفید، و آرد و برنج سفید از این دست هستند که متاسفانه در سبک غذایی غربی بسیار و بوفور، معمول و متداول است.

اشتباه ۴-اگر به بیماری دیابت دچار شده‌اید، باید از مصرف برخی میوه‌ها پرهیز کنید
هیچ دلیلی وجود ندارد که از خوردن میوه‌ای خاص خودداری کنید. در واقع هیچ چیز به نام میوه «بد» وجود ندارد. میوه بخشی مهم از هر رژیم غذایی سالم و متعادل به شمار می‌رود که مواد مغذی و آنتی‌اکسیدان قدرتمندی را برای حفظ سلامتی در اختیار بدن می‌گذارد. بسیاری از میوه‌ها سرشار از فیبرند که نه تنها برای هضم غذا خوب و مناسبند بل‌که به حفظ سطح قند خون در حالت باثبات هم کمک می‌کنند. میوه‌ها همچنین دارای کالری کمتری هستند که در برنامه‌های کاهش وزن بسیار کارآمد و توصیه‌شده محسوب می‌شوند.

با این حال، مهم این است که درک کنید انواع مختلف میوه‌ها اثرات مختلفی هم بر میزان قند خون شما بر جا می‌گذارند. این اثر را می‌توان با شاخص قند خون اندازه‌گیری کرد. میوه‌هایی که سریع هضم می‌شوند انفجاری از انرژی را در بدن باعث می‌شوند که به عنوان مواد غذایی با شاخص قند خون بالا یا high-GIطبقه‌بندی شده‌اند. برعکس آنها، آزادسازی انرژی در میوه‌هایی که آرامتر هضم می‌شوند، آرام‌تر هم شکل می‌گیرد و پایدارتر است. اینها در گروه مواد غذایی با شاخص قند خون کم یا low-GIطبقه‌بندی شده‌اند.
اگر مبتلا به بیماری دیابت شده‌اید تنها کافی است که میوه‌های هر دو گروه را شناسایی کنید و هنگام خوردنشان حواستان به تغییری باشد که در سطح قند خونتان ایجاد می‌کنند.
میوه‌هایی با شاخص قند خون ۵۵ یا کمتر همیشه انتخابی مطمئن و توصیه‌شده به بیماران دیابتی محسوب می شوند که شامل کربوهیدرات هم هستند و به تنظیم سطح قند خون کمک می‌کنند. برخی از آنها عبارتند از: سیب، گلابی، پرتقال، هلو، آلو، توت‌فرنگی. همه انواع توت در دسته‌ای دیده می‌شود که شاخص قند خون کمی دارند؛ حتی اگر توت‌هایی که می‌خورید بسیار شیرین هم باشند. در واقع آنها جایگزین مناسبی برای شکلات و شیرینی و صرف میان‌وعده‌اند تا طعم شیرین را نیز زیر دندان‌هایتان احساس کنید.
با این حال، شما هنوز می‌توانید میوه‌هایی با شاخص قند خون متوسط و رو به بالا همچون موز، آناناس، هندوانه، خربزه شیرین هم بخورید به شرطی که برای جلوگیری از افزایش سطح قند، به مقدار کافی ورزش کنید.

اشتباه ۵-فقط افراد چاق به بیماری دیابت مبتلا می‌شوند
بسیاری از مرم گمان می‌کنند که «فقط افراد چاق در معرض خطر دیابت قرار دارند» در حالی که دیابت منحصراً افراد چاق را هدف قرار نمی‌دهد. درست است که افزایش وزن و یا چاقی شما را بر لبه نازک خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ قرار می‌دهد اما بسیاری از عوامل دیگر همچون سابقه خانوادگی و نسبت فامیلی و همچنین سن نیز در این بیماری نقش دارند.
بسیار دیده شده که افرادی با وزن طبیعی و یا اضافه وزنی اندک هم به بیماری دیابت نوع ۲ مبتلا شده‌اند. از سویی، یکی از علائم ابتلا به دیابت نوع ۱ در اغلب موارد، از دست دادن سریع وزن است. دیابت می‌تواند در افراد مسن لاغر هم بروز کند که پانکراس یا لوزالمعده آنها بدرستی کار نمی‌کند.

مشکلی که از آن با عنوان کلیشه‌ای «چربی دیابتی» یاد می‌شود تشخیص ندادن بموقع و درست علائم دیابت است. این علائم در دیابت نوع یک عبارتند از: تشنگی بیش از حد، کاهش وزن سریع، ادرار بیش از حد، خستگی، تاربینی، احساس سوزن‌سوزن شدن در پاها.
گاهی در صورت بی‌توجهی به علائم، بخصوص در کودکان و جوانترها، علائم هشداردهنده‌ای برای اولین بار که قند خون فرد بسیار بالا می‌رود نیز رخ می‌دهد و خطر به کما یا بیهوش شدن وی به دلیل دیابت نیز وجود دارد که در این صورت، می‌توان از چنین نشانه‌هایی به آن پی برد: تنفس سریع و عمیق، خشکی پوست و دهان، برافروخته شدن چهره، بوی نامطبوع در نفس، تهوع و یا استفراغ (بویژه به دلیل ناتوانی در نگه داشتن مایعات) و احساس درد در ناحیه معده.البته به غیر از عوامل ژنتیک، دلایل ابتلا به دیابت نوع یک هنوز ناشناخته است.

در افراد مبتلا به دیابت نوع دو هم ممکن است اغلب علائمی بروز کند که در ابتدا خیلی واضح نیست. به همین دلیل بسیار مهم است که افراد برای جلوگیری از آن، سبک زندگی خود را اصلاح کنند و در تمام سال‌های عمر خود از رژیم غذایی ناسالم (زیاده‌روی در مصرف نمک، چربی و مواد قندی) پرهیز کرده، ورزش کنند و مراقب اضافه نشدن وزن و خارج نشدن شاخص آن از میزان متعادل و متناسب باشند.

به گزارش سلامت‌آنلاین، وقتی علائم بیماری دیابت نوع دو شروع به آشکار شدن می‌کند معمولا عفونت‌های مکرر پوستی، کلیوی، و ناحیه مثانه ممکن است دیده شود. زخم‌هایی که آرام و دیر التیام می‌یابند، خستگی، گرسنگی، افزایش تشنگی، افزایش ادرار، تاری دید، اختلال در نعوظ و درد یا بی‌حسی در پا یا دست نیز از جمله علائم بیشتر شایع در این زمینه محسوب می‌شوند.

برای جلوگیری از چنین وضعیت‌هایی، همیشه سطح قند خون خود را به طور منظم بررسی کنید. آزمون و تست آن بسیار ساده و در حد ایجاد یک سوراخ ریز و بدون درد در نوک انگشت است که شاید چند دقیقه بیشتر هم طول نکشد. سپس قطره‌ای از خون خارج شده را می‌توان با ابزار تست میزان قند بررسی کرد. تشخیص زودهنگام و درمان در مراحل اولیه راهی کم‌عارضه و مطمئن‌تر برای سلامتی افراد در درازمدت به شمار می‌رود.

اشتباه ۶- تجویز پزشک برای تزریق انسولین، یعنی وضعیت بیماری شما واقعا بد شده
درباره انسولین افسانه‌بافی‌های زیادی وجود دارد. به عنوان نمونه، بسیاری از مردم معتقدند وقتی نیاز به تزریق انسولین پیدا کردید به معنای آن است که دیگر همه چیز تمام شده و محکوم به فنائید! از سوی دیگر، کسانی هم هستند که معتقدند تجویز هیچ‌گونه دارویی به معنای آن است که جای هیچ گونه نگرانی درباره دیابت برای آنها وجود ندارد.
صرف نظر از این که آیا به انسولین و برخی داروهای دیابت نیاز دارید یا نه، در این بیماری آنچه اهمیت دارد این است که مدیریت مناسبی در عادات غذا خوردن سالم، ورزش منظم و بررسی و اطلاع مداوم از سطح قند خونتان داشته باشید. بویژه آخرین مورد به شما کمک می‌کند که در صورت لزوم و بموقع، راهکاری برای تنظیم سطح قند خونتان پیش گیرید تا از عوارض آسیب‌رسان پیشگیری کرده باشید.

منبع :سلامت آنلاین

(ترجمه از هلث تونتی‌فور)

آدرس سایت دانشگاه علوم پزشکی قزوین
www.qums.ac.ir